Ocak ayında, İstanbul Denizcilik Müzesi’nde, Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz başkanlığında “Gemici Dili Çalıştay”ı düzenlendi.
Prof. Dr. Mustafa Pultar, Prof Dr. Ömer Bozkurt, Doç Dr. Gültekin Yıldız, Dz. Kur. Alb. Ali Rıza İşpek, Emekli Kaptan Refik Akdoğan gibi çok değerli isimlerin sunum yaptığı çalıştayın davetini alır almaz programımı ona göre ayarladım. Çünkü bu denizci dili mevzusu, bir İngiliz derginin Türkiye yayını hakkını almış bir yayıncı olarak benim de fiilen sorun yaşadığım konulardan biriydi.
2007 yılında derginin ilk sayısını hazırlarken çeviriden gelen metinleri görmeliydiniz. Yüklemler hariç Türkçe kelime bulmanın zor olduğu bu metinleri “Türkçeleştirmek” için epey uğraştık. Mesela Bow thruster’a Türkçe karşılık bulmak için kaç telefon görüşmesi yaptığımı hatırlamıyorum ki tersanelere gittiğinizde “bov tırastır” notları alınmış kağıtlar görmek mümkündü.
Bizim ilk aylarda yaşadığımız asıl mesele çeviri yapan arkadaşların denizle ve denizcilikle alakası olmamasıydı. Allahtan sonra, Marmaris’te yaşayan denizci-çevirmen arkadaşlarımızla (Irmak ve Ziya’ya buradan sonsuz teşekkürler!) biraraya geldik de 11 yıldır olabildiğince Türkçe denizcilik terimleri paylaşarak metinlerimizi yayınlıyoruz. Ancak yine de amatör denizcilerin birçoğu İngilizce terimleri kullanıyor ya da İngilizceden devşirme bir takım kelimeler kullanıyor. Bunun en güzel örneklerini çalıştaydaki sunumunda Edhem Dirvana verdi (web sitemizde bu örneklere detaylı yer vereceğiz).
Denizci dili için kuşkusuz çok önemli çalışmalar yapan Mustafa Pultar, “hiç şüphe yok ki, kültürün en önemli öğesidir” diyor “dil için “Denizin Dili, Denizin Yazısı” adlı kitabında.
Kültür ve dil birbirine paralel olarak gelişiyor. Denizcilik kültürümüzün geldiği noktaya bakarsak dilinin de neden bu halde olduğunu anlarız. Bu mesele ne bir günlük bir çalıştay ne de kısacık bir editör yazısı konusu… Denizci dili; ilkokul çağlarından başlayarak oturtulması gereken bir kültürün sonucu kendiliğinden oluşacak belki de… Ama çalıştayda da değinilen donanma-amatör denizci ve devlet üçgenindeki bir konseyin şu an kullandığımız denizci dilimize katkısı büyük olacaktır. İyi okumalar, iyi seyirler….
Selcen Tanınmış
selcen@motorboatdergi.com
