Ülkemizde birçok tekne yapıldı. Bazısı yurtdışında başarı kazananların birebir kardeşleri, bazısı ise özgün tasarımlar… Haluk Babacan Türkiye’de yelkenciliği değiştiren tekneleri yazdı.
“Dost” ilk yat yarışına katıldığım teknenin adıydı. Yelken dünyasının saygı değer ağabeylerinden rahmetli Uğur Dörtbudağın teknesi… Yanlış hatırlamıyorsam 11 veya 12 metre uzunluğunda IOR rating sistemine göre yapılmış, geniş karınlı, büyük cenovalı, bugün gördüğümüz teknelere nazaran bayağı ağır ve hantal bir tekneydi. Esen bir havada, sevgili Levent Özonur’la birlikte ilk yat yarışı keyfini yaşamış, rotayı neredeyse 48 saatte bitirmiştik. Daha sonra Karayel, Orient Express (Police Car), Vanessa, Delidumrul, Sirena gibi o devrin IOR tekneleriyle yarıştım. Hepsinin ortak özelliği, neredeyse hızlı değil yavaş gitsin diye yapılmış olmalarıydı.
Rating’den kazanabilmek için tekneler gittikçe çirkinleşmeye başlamışlardı. Orsaları büyük cenovalarıyla çok keyif verirken pupaları esen havalarda korku filmi gibiydi. Ardından ülkemizde Moon and Star, Orient Express’le tanıdığımız one tonner’lar, Provezza’yla tanıdığımız two tonner’lar, Arsız ve Kupa Kızı’yla tanıdığımız half tonner’lar; eski, yavaş ve çirkin döngüyü gelişen teknolojinin yardımıyla biraz olsun kırdılar. Tekneler daha hafif ve sağlam, fractional armalarıyla pupada da göreceli olarak konforlu hale geldi.
Ülkemizde birçok tekne yapıldı. Yurt dışında başarılı olan teknelerin birebir kardeşleri inşa edildi ve bu tekneler başarıyla yarıştı. Daha sonra rating sistemlerinde IOR bırakıldı ve IMS sistemine geçildi. Zamanın en iyi IMS teknelerinden X-yacht’ın IMX 38’leri ülkemizde ilk sıraları uzun süre kimselere bırakmadı. Ben de Idefix ekibiyle uzun yıllar yarıştım. IMX 38’ler ve Beneteau 40.7’ler uzun bir zaman handikap sistemini ülkemizde domine etti. Tasarımcılar aynı IOR sisteminde olduğu gibi bunda da sınırları zorlayıp, rating canavarı çirkin ve nispeten yavaş teknelere yönlenince, sistemindeki karmaşık yapısı göz önüne alınarak daha stabil ve hızlı teknelere imkân veren IRC sistemine geçildi. Bu sistem göreceli olarak basit yapısıyla ülkemizde hızla yayıldı. Yurt dışından getirilen teknelerin yanı sıra ülkemizde üretilen MAT 12’ler bir süre yarışları domine etti. Tüm bunlar olurken, raiting kaygısı olmadan IMS sistemi etkisiyle tasarlanmış FARR 40 tipi tekneler, IRC sistemine göre ufak modifikasyonlar geçirerek, çok başarılı oldu.
Bunlardan Oğuzhan TOO ekibiyle de yarışma fırsatı buldum. Halen filomuzun büyük bölümünü FARR 40 tipi tekneler oluşturuyor ve çok da başarılılar. Son zamanlarda IRC ye uygun tekneler bizde de üretildi, 40 feet kategorisinde Bolt 38 ve MAT 1212 hem en güncel tasarımcıların imzalarını taşımaları hem de üretim kaliteleriyle göz doldurdular.
Yarışlarda çok başarılı olamamalarının sebebi ise en büyük eksiğimiz olan üretim sonrası geliştirmeyi yapacak bilgi ve parasal desteğe sahip olmamamız. Her iki teknenin de büyük potansiyelleri olduğuna inanıyorum. Bunun en güzel örneği ise ülkemizde de çok başarılı olan KERR 41 Arkas… Tekne üretildikten sonra evrim geçirerek günümüzdeki halini almış. Salma dümen ve armayla birçok modifikasyon yapılarak rating’den penaltı yemeden tekne hızlanmış.
Ekibinde yer aldığım Farr 55 Orient Express ise yarıştığım en güzel tasarım. Kendine göre sorunları olsa da geliştirme konusundaki eksiklerimizden dolayı çıtayı aşamamasına rağmen, çok hızlı, konforlu ve güzel. Yarıştığım tekneler arasında genel performans açısından değerlendirdiğimde ise bir numara Farr 40.
Tekne tasarımları ve rating sistemleri zaman içerisinde büyük değişiklikler gösterse de yarışların asıl kazananı ekipler. İyi organize olmuş, işini iyi yapan kişilerden kurulu ekiplerin, en beğenilmeyen teknelerin performanslarını nasıl arttırdığını çok gördük.
Gelişen teknoloji, tekne ve malzeme yapımındaki gelişmeler, tekneleri yıllar içerisinde hızlandırırken yeni rating sistemlerinin de oluşmasına yol açtı. Bugün Vendeé Globe teknelerinde kullanılan foil sistemleri, canting keel, yelken ve ekipmanlardaki gelişmeler çok yakında şu an kullandığımız rating sistemlerinin de sınırlarını zorlayacak. Gelecek günler bizlere çok daha hızlı ve denizci teknelerin müjdecisi gibi geliyor.
Adil ve kolayına rüzgârlar dilerim. MBY
