Arjantin donanmasına ait ARA San Juan denizaltısı kısa bir süre önce Atlantik Okyanusu’nda sulara gömüldü. 44 denizcinin yaşamını yitirdiği bu üzücü olay akıllara daha önceki deniz facialarını da getirdi. Yaşanan olaylar sürekli olarak yeni tecrübeler edinmemizi sağlasa da insanlığın edindiği bu tecrübelerin bedeli ağır oluyor. Son 100 yılda yaşanan deniz kazalarını hatırlamak hem bizi geçmişe götürecek hem de denizde en ufak bir ihmalin sonuçlarının ne olduğunu bizlere hatırlatacak.
Yazı: Eray Emin Aydemir
1945 – Wılhelm Gustloff
İkinci Dünya Savaşı, insanlığın gördüğü en büyük katliamlardan biri olarak tarihteki yerini aldı. Denizler de savaşın acılarının yaşandığı alanlardan biriydi. 1945 yılında savaş tamamen Nazilerin aleyhine dönerken Rus ordusu Almanya’da önlerine ne gelirse eziyor ve ana vatanlarında yaşanan olayların intikamını düşmanlarından alıyorlardı.Yaşanan bu dönemde, daha önce bir seyahat gemisi olarak tasarlanan ve açılışı bir Nazi propaganda şovuna sahne olan Wilhelm Gustloff isimli yolcu gemisi artık eğlenmeyi arzu eden Almanları değil, yaralıları ve Rus askerlerinin şiddetinden kaçanları taşıma amacıyla bir tahliye gemisi hüviyetindeydi. Gemi, son seferinde hava saldırılarına karşı silahlandırılmıştı ancak sualtından gelebilecek bir saldırı için savunmasızdı. Doğu Prusya’nın Gotenhafen limanından yola çıkan Wilhelm Gustloff 30 Ocak 1945 günü Baltık Denizi’nde Rus denizaltısı S-13 ile karşı karşıya geldi. Denizaltıdan atılan üç torpido tarafından vurulan gemi 50 dakika içerisinde sulara gömülürken resmi rakamlara göre gemideki 5 bin 348 yolcu bu saldırı sonrasında hayatını kaybetti. 903 kişinin kurtulmayı başardığı olayda resmi olmayan kaynaklar ölü sayısının 8 bin ilâ 10 bin arasında değiştiğini söylemektedir. Wilhelm Gustloff her ne kadar popülerlik anlamında Titanic’in gerisinde kalsa da dünya tarihindeki en büyük deniz faciasıdır.
1912- RMS Titanic
Dünya tarihinin en çok bilinen deniz kazası olan RMS Titanic, hakkında çekilen filmler ve belgeseller sayesinde sürekli olarak gündemde yer alan bir gemi. İnşası ve suya inmesinin ardından asla batmayacağı söylenilen gemi ironik bir şekilde ilk yolcuğunda battı. İngiltere’nin Southampton kentinden yola çıkan ve New York’a varmayı hedefleyen gemi 15 Nisan 1912’de bir buzdağına çarpmasının ardından Kuzey Atlantik’in buzlu sularına gömüldü. Yaşanan kazada geminin sancak tarafı buzdağı tarafından yırtılırken, omurgadaki birçok noktada bükülmeler yaşanmış ve suyun altında kalan bölümdeki perçinler atmıştır. Kazanın ardından iki saat 40 dakika sonra batan gemide 1514 kişi ölürken birkaç saat sonra kaza yerine ulaşan Carpathia gemisi 710 kişiyi kurtarmayı başardı. Gemi su alırken yolcuların tahliyesinde yaşanan plansızlıkla beraber panik yüzünden ölü sayısının olması gerekenden çok daha fazla olduğu yapılan araştırmalarda ortaya çıktı. Titanic’in batışının ardından birçok efsane ve senaryo üretilirken, geminin enkazı 73 yıl sonra 1985 yılında Robert Ballard tarafından bulundu. 3 bin 657 metre derinlikte yatan geminin fotoğrafları Ballard tarafından çekilirken ilerleyen yıllarda geminin sualtındaki detaylı görüntüleri medyaya servis edildi.
1890- Ertuğrul Fırkateyni
Türk denizcilik tarihinin en büyük kazalarından biri olan Ertuğrul Fırkateyni dramatik bir hikâyeye sahip. Dönemin padişahı Sultan II. Abdülhamid, 1887’de Japonya İmparatoru Komeii’nin yeğeninin Osmanlı İmparatorluğu’na yaptığı ziyaretin ardından bu ülkeye bir gemi göndererek iade-i ziyaret yapılmasını emreder. Bu emir sonucunda, o dönemde donanmanın en önemli gemisi olarak görülen Ertuğrul Fırkateyni 1889’un temmuz ayında, yanında Japon İmparatoru’na götürülecek hediyelerle birlikte yola çıkar ve 11 aylık bir yolculuğun ardından 7 Haziran 1890 yılında Japonya’nın Yokohama limanına varır. Üç ay Japonya’da kalan Ertuğrul Fırkateyni yapılan diplomatik temasların ardından 15 Eylül 1890’da son yolculuğuna çıkar. Gemi, bir gün sonra Kuşimoto Adası açıklarında tayfuna yakalanırken kayalıklara çarparak batar. Kazada 587 denizci yaşamını yitirirken 69 denizci hayatta kalmayı başarır. Hayatta kalan bu denizciler iki Japon gemisiyle İstanbul’a gönderilirken 1891 yılında Japonya’da ölen Türk denizcileri anma adına bir anıt açılmıştır.
Denizlerin kara tarihi deniz kazaları yazısının devamını Ocak 2018 sayımızda okuyabilirsiniz.
