Son dönemde okyanuslarda teknelere yapılan çok sayıda orka saldırısı haberleri duyuyoruz. Bu orkalar için bir oyun mu yoksa intikam mı?
Yazı: Betül Usta
Orkalar, son yıllarda teknelerle fazlaca etkileşime giriyorlar. Bu temaslar özellikle İber Yarımadası etrafında görülüyor. Cebelitarık Boğazı’nda üç-dört yıldır yıllardır teknelerle normalden biraz daha ilgili/agresif şekilde etkileşime giren orkalar son dönemde birkaç teknenin batmasına sebep olurken, Ocean Race yarışçıları bile bu sene Cebelitarık’ta katil balinalar sebebiyle ufak bir tehlike atlattı.
Peki neler oluyor? Bazı uzmanlar orkaların yunuslar gibi eğlenmeyi seven ve oyun oynamak isteyen canlılar olduğunu, teknelere oyun sebebiyle yaklaşabileceklerini dile getirirken, saldırı demenin çok agresif bir söylem olduğunu belirtiyorlar Bazı uzmanlar ise, tüm bu saldırıların bir dişi orka tarafından yavrularına ve ailesine öğrettiğini düşünüyor. White Gladis adlı orkanın yaşadığı bir travma sonucu “intikam” sebebiyle bu saldırıları düzenlediğine dair söylemler de var. Hatta çoğu saldırıda White Gladis ve sürüsü tespit de edilmiş.
“Ses kirliliği etkilemiş olabilir”
Orkalar teknelere yaklaşıp birbirlerine iterek, özellikle salmalarına saldırarak hasar almalarına veya geçen Haziran ayında İskoçya’da olduğu gibi batmalarına yol açabiliyorlar. Orkaların bu davranışlarını, Deniz Biyologu Mert Gökalp’e sorduk.
Gökalp, “Bu davranışın sebebini bilen yok ama bir tahmin var. Pandemi döneminde insanlar ve bizim teknelerimiz, gemilerimiz yasaklardan dolayı çok fazla Atlantik’te, Akdeniz’de dolaşmadı. Bu sayede sonar sound ses kirliliği de bir miktar azaldı. Bu canlılar bazı yerlere onları delirten seviyede ses kirliliğinden dolayı giremiyorlardı. Pandemide bu noktalara, rotalara girmeye başladıkları tahmin ediliyor. Ardından ses kirliliği geri gelince bundan rahatsız olmuş olabilirler. Bu tip sesler bazen balinaların frekans sistemlerini etkileyerek kıyıya vurmasına bile sebep olabiliyor. Çünkü balinalar sonarla göç yollarını ve yaşam şekillerini buluyorlar. Burada araya giren teknelerin, gemilerin yaptığı frekanslar çok ciddi şekilde sinirlerini bozuyor olabilir. Öğreten dişinin siniri bozulmuş ve yavrularına ve sürüsüne etki etmiş olabilir.” diyor.
İntikam gibi bir davranışın mümkün olup olmadığını sorduğumuzda Mert Gökalp, “İntikam biraz insani bir duygu. Aslında hayvanlarda çok olan bir şey değil. Ama bazı havyanların kendilerine yapılan davranışları unutamadıkları biliniyor. Kargalar ve filler bunun en büyük örneği. Orkalar da denizlerdeki en zeki canlılardan. Eğer bir insandan kötülük gördüyse kendi alanını korumak adına bazı önlemler alıyor olabilir. Baktığımız zaman orkalar 7-8 metre boyunda, çok güçlü beyaz köpek balığının bile başa çıkamadığı bir canlı. Denizlerdeki en büyük avcıdır. Siz bu kadar büyük ve güçlüyseniz, bazı canlıları veya canlı olduğunu zannettiğiniz bazı şeyleri yoluna sokmak ve onlara bir ders vermek için harekete geçmek isteyebilirsiniz çünkü orası sizin alanınız.” diyerek açıklıyor.
Artan köpek balığı görülme sayısı da son dönemin popüler konularından. Geçen aylarda Florida’da bir boğa köpek balığı da bir tekneye saldırdı. Ama Gökalp, bu artışla ilgili bilimsel bir araştırma ve veriler olmadan bir şey söylenemeyeceğini, dünya nüfusunun, tatile çıkan insan sayısının artmasıyla ve herkesin bir akıllı telefonu olmasıyla daha fazla köpek balığı görülmesinin ve paylaşılıyor olmasının normal olduğunu belirtiyor.
