Pervane kanatlarının ürettiği yanal gücü kullanarak teknenizi dar alanlarda hareket ettirebilir, döndürebilir ya da yanaşmasını sağlayabilirsiniz.
Bir teknede pervane makine tarafından döndürüldüğünde ürettiği gücün çoğu tekneyi ileri veya geri iter. Ancak, pervane kanatlarının şekli ayrıca küçük miktarda bir yanal güç üretir ve bu tekneyi döndürmeye başlayan bir etki yaratır. Bu kuvvetin farklı isimleri vardır: Pervane itmesi, pervane çekmesi, pervane etkisi, yanal itme; bunların tamamı aynı anlama gelir, ancak netlik sağlamak için buna “pervane çekmesi” diyeceğiz.
Kuvvet en kolay şaft tahrikli bir teknede görülür. Bunu gözünüzde canlandırmak için pervanenizi bir çarkla değiştirin ve tekneye kıç taraftan baktığınızı düşünün. Pervane saat yönünde döndüğünde, yani sağa (sağa dönüşlü pervane) teknenin kıçını sancağa itmek isteyecektir. İleri yolda bu teknenin bir nokta etrafında dönmesi ve baş tarafının iskeleye gitmesine neden olur. Tornistanda ise pervanenin ittiği su artık dümen palasının üzerinden geçmediği için etki çok daha belirgin hale gelir ve dümen kontrolü kaybolabilir. Tornistanda aynı sağa dönüşlü pervanenin döndürme etkisi kıçı iskeleye, dolayısıyla başı sancağa itecek şekilde gerçekleşir. Tüm bunlar pervane ileri yolda saat yönünün tersine döndüğünde tam tersi olarak ortaya çıkar.
Tek uskurlu bir teknede yapılan tüm manevralarda, özellikle tornistanda pervanenizin ne tarafa döndüğünün bilinmesi şarttır. Bu kuvveti kullanarak dar bir dönüşü engellemek yerine kolaylaştırabilirsiniz, kuvvet size en az alan kullanarak dönüşleri kısaltma olanağı verir.
Pervanenizin hangi yönde döndüğünü öğrenmek için, rıhtımda sağlam şekilde bağlıyken kısa bir an için tornistan verin ve pervane suyunun teknenin hangi tarafından çıktığına bakın. Su sancak taraftan çıkıyorsa sağa dönüşlü, iskeleden çıkıyorsa sola dönüşlü bir pervaneniz var demektir.
Pervanenin hangi yöne döndüğünü öğrendikten ve etkisinin tornistanda ileri yoldan çok daha güçlü olduğunu bildikten sonra dönüşlerinizi tornistanda daima pervane etkisinin kıçı doğal olarak gitmek istediği yönde olacağı tarafta yapmak, ileri ve geri yöndeki hareketleri ileri ve tornistan yol vererek ve pala üzerindeki gücünü kısa sürelerle yüksek devir sağlayarak dönüşü sürdürmek mantıklı olacaktır.
Pervane çekmesini avantaja çevirmek yazısının devamını Kasım sayımızda okuyabilirsiniz.
